In 1838 erkende de mensheid in het algemeen (en Charles Wilkes in het bijzonder) Antarctica als continent. Sindsdien is het snel gegaan met de bekendheid van de ultieme viennetta. Toch is de zuidpool nog steeds minder hip dan dat zij happent. Daar gaan we op deze pagina verandering in brengen.
Geografisch onderonsje
Zoals alle goede verhalen begint dat van Antarctica op het supercontinent Gondwana. Onze favoriete pool chillde (pun intended) met Afrika, Zuid-Amerika en delen van Azië en had het vooral naar haar zin in het Paleozoïcum (ca. 540-250 miljoen jaar geleden), toen zij zich vanaf de evenaar uitstrekte naar het noordelijk halfrond en voorzien was van tropische zeeën. Aan het eind van deze geologische periode was Antarctica echter opgedroogd. Ten tijde van het Mesozoïcum (ca. 250-55 miljoen jaar geleden, bekend van de dinosauriërs) zorgde een opwarmende aarde er zelfs voor dat het grootste deel van Gondwana een woestijn werd. Ook begon ongeveer 160 miljoen jaar geleden het verstandshuwelijk dat een supercontinent meestal is uit elkaar te drijven. Voor je met je ogen kon knipperen (zo’n 145 miljoen jaar later) lag Antarctica op de zuidpool van de aarde en droeg zij haar vertrouwde witte jas.
Nomen est omen – maar niet helemaal
Veelschrijver, alleskunner en artsenzoontje Aristoteles was met zijn Meteorologie de eerste die over een zuidelijk arctisch gebied schreef – of de eerste van wie die gedachte bewaard is gebleven. Hij is eveneens verantwoordelijk voor de term ‘Antarctica’ die los vertaald ‘tegenpool van het arctisch gebied’ betekent. De mensheid, de oorlogszuchtige flaporen zijnde die de marsmannetjes elke zondagavond uitlachen op MPO1, faalde enkele keren voordat zij de uiteindelijke zuidpool vond. Zo heette één van de 16de-eeuwse Franse koloniën in Brazilië ‘Frans Antarctica’. Nadat een stel Russen in 1820 de eerste nagelaten glimp van de ijskap down under opvingen, werd ‘Antarctica’ eind 19de eeuw voor het eerst als continentale naam gebruikt door cartograaf John Bartholomew.
Menselijke bemoeienis loopt altijd goed af
Antarctica is het enige continent zonder inheemse bewoners – althans, als je een antropocentrisch wereldbeeld hebt. In 1959 sloot men het Verdrag inzake Antarctica en werd het zuidpoolgebied bestemd als natuurreservaat, dat gewijd diende te worden aan vrede en wetenschap. Niet dat onze voorouders daar onmiddellijk genoegen mee namen. Argentinië en Chili maakten lange tijd drukte over de soevereiniteit over het ijselijke continent, voor het geval de spreekwoordelijke koek toch verdeeld zou worden, en hun capriolen gingen steeds meer op slapstickcomedy lijken. Aanvankelijk betaalden beide landen vooral luitjes om in hun naam de zuidpool te bewonen en daar te genieten van lokale attracties als lange, donkere winters en de vrolijke gedachten die men krijgt van een compleet geïsoleerd bestaan. Het wordt al iets vreemder als je bedenkt dat iedereen die naar de zuidpool gaat niet alleen rigoureuze psychologische testen dient te ondergaan, maar dat ook vaak zijn of haar appendix verwijderd wordt. Een kleine medische crisis kan in IJsdam namelijk de dood betekenen. Dit alles ging Chili niet ver genoeg, dus stuurde dit land in de jaren 70 zeven zwangere vrouwen naar Antarctica, zodat de meeste geboorten beneden de 60ste breedtecirkel van Chileense afkomst zouden zijn. In totaal zijn er, los van de nationaliteit, elf kinderen op de Zuidpool geboren en ruziën beide landen periodiek verder.
Momenteel wordt Antarctica bestuurd door een aantal van de landen die het bovengenoemde verdrag sloten. Het verassend mondain aandoende Antarctisch Hoofdkwartier bevindt zich in Buenos Aires, de hoofdstad van Argentinië. Op Antarctica zijn een aantal min of meer permanente onderzoekbases, een hoop expedities (zowel nuttige als vakanties voor mensen met te veel geld) en er zijn twee pinautomaten waar dollars uit komen.
Tijd voor de toekomst
De toekomst? Steen, ijs, dat soort zaken. Misschien krijgt Antarctica een eigen tijdzone. Voor allen die verbaasd kijken, de meeste bases en expedities gebruiken een eigen tijdrekening of die van hun thuisland.
0 reacties