Sinds een tijdje ben ik op een queeste om alle openbare musea van Leiden te bezoeken. In deze serie maak ik je wegwijs in de wereld van de kleine Leidse musea.
Bij een klein vakwerkstationnetje kopen een man en een vrouw een kaartje. De motorloc staat al te wachten, het fluitsignaal klinkt, en de boemeltrein vertrekt vanaf station Katwijk ZH. Het zou zomaar een scène uit een film over de vorige eeuw kunnen zijn, maar het zijn de auteur en vriendin F. op een steenworp afstand van Leiden bij het Museum Stoomtrein Katwijk Leiden (MSKL). Het museum, dat wordt geëxploiteerd door de Nederlandse Smalspoor Stichting en de Stichting Nationaal Smalspoor, is gelegen bij het Valkenburgse Meer en vertelt het verhaal van het Nederlandse kleinspoor. MSKL bestaat uit een binnenmuseum, waar de geschiedenis van het smalspoor wordt uitgelegd, en een buitenmuseum waar een aantal replica’s van spoorgebouwen en een collectie van meer dan driehonderd voertuigen te vinden zijn.
Tot de jaren ’60 speelde het kleinspoor een belangrijke rol in de Nederlandse maatschappij. Talloze stoomtrammen verbonden provinciedorpen en steden met elkaar. En kiepwagens op het makkelijk op- en af te bouwen kleinspoor waren onontbeerlijk bij de grote infrastructurele projecten van de vorige eeuw. Met de technologische vooruitgang verdween het kleinspoor langzaam uit het Nederlandse landschapsbeeld. Autobussen vervingen de stoomtrammen, totdat deze zelf weer vervangen werden door de elektrische bus. Het industriële kleinspoor legde het af tegen diesellocs en vrachtwagens. Sinds 1970 zet de Nederlandse Smalspoorweg Stichting zich in om de kennis over het kleinspoor niet verloren te laten gaan en een werkende collectie te onderhouden. De collectie is een van de grootste ter wereld en wordt – net als de rest van het museum – geheel onderhouden door vrijwilligers die zo nodig de geredde voertuigen weer vanaf de grond opbouwen.
Door de verplichte looprichting i.v.m. corona hebben we, zoals we later merken, het museum in een onlogische volgorde doorkruist; het binnenmuseum, dat als de opmaat voor de collectie zou moeten dienen, was onze laatste stop. Museum Stoomtrein Katwijk Leiden is vooral een doe-museum. Je kunt bijna overal aan- of inzitten. Tijdens het bezoek zien we veel kinderen, die als …eh… kinderen zo blij rondrennen tussen de locomotieven en vol verwondering naar de modelspoorbanen kijken. Ook voor volwassenen is er echter genoeg te zien en te doen. De machines zijn bijzonder indrukwekkend, maar toegankelijker dan hun grotere broertjes. De informatievoorziening is zeer gedegen en de bordjes bij de verschillende locs, rijtuigen, spoorfietsen en railauto’s tonen een mateloos enthousiasme voor en een grenzeloze kennis van de collectie. De informatie op de bordjes is indrukwekkend diepgaand, maar naar een aantal tientallen bordjes zijn wij verzadigd.
Het hoogtepunt van het museum is ongetwijfeld een ritje in een boemeltreintje. Vanwege de coronamaatregelen moet er van tevoren geboekt worden en krijgt iedere groep een privéwagon toegewezen. Het boemeltreintje brengt ons door het gebied rond het Valkenburgse Meer. De rit is heerlijk relaxed en vanwege het prachtige weer zijn de ramen deels uit de rijtuigen gehaald, zodat er een koele bries door de compartimenten waait. Halverwege het meer komen we tot stilstand bij een klein perronnetje. Even denken we dat we stoppen omdat het spoor gestremd is door een visserstent, maar dit blijkt voor nu het eindpunt van het spoor te zijn. De locomotief wordt losgekoppeld en achter de wagons gezet om ons achteruit weer richting het station te brengen.
Het museum heeft grootse plannen voor uitbreiding en de verdere ontwikkeling van het gebied bij het Valkenburgse Meer. Het spoor moet uiteindelijk helemaal rond het meer gaan lopen en vervolgens via het rangeerterrein weer naar het station. Ook is er nu al een nieuw gebouw in aanbouw dat een gedeelte van de collectie voertuigen moet gaan huizen. Dit en de stapels materiaal op het terrein doen gedeelten van het museum op een bouwplaats lijken (dat zijn ze ook) wat jammer is omdat het makkelijk voorkomen had kunnen worden door een paar goedgeplaatste heggen. Toch is de algehele sfeer een van vriendelijk fanatisme. De vrijwilligers zijn zeer behulpzaam. Ze beantwoorden desgevraagd al je vragen en meer.
Houd je van oude treinen, of wil je een keer reizen in stijl, dan is het MSKL een echte aanrader. Ons bezoek duurde ongeveer 2,5 uur inclusief rondrit. Het museum Stoomtrein Katwijk Leiden is open van 10.30 tot 17.30 uur. Een kaartje voor volwassenen kost 9 euro. Helaas is het niet mogelijk gebruik te maken van de museumjaarkaart. Zowel het museum als de treinrit zijn (grotendeels) voor rolstoel toegankelijk. Het rangeerterrein is i.v.m. corona helaas tijdelijk niet beschikbaar.
0 reacties