”E”-le lekkere chips

Op het moment van schrijven zit ik heerlijk te genieten van een zak “Bolognese Originale”-chips van het merk Lays. Dat is onhandig, want de toetsen van het toetsenbord worden dan vet. Maar ik doe dit niet zomaar; op de lijst met ingrediënten zitten toevallig ook een paar zogenaamde E-nummers. Deze zak bevat E330 en E508. Deze nummers worden toegekend door een Europese organisatie als het veilig is bevonden het als hulpstof in voedsel te gebruiken. Ik was benieuwd wat er allemaal achter de E-nummers zit en wat hulpstoffen nu eigenlijk zijn, en wil dat graag met jullie delen. Wist je bijvoorbeeld dat er ook structuur en logica in de lijst zit? Nummers binnen een bepaald bereik hebben allemaal dezelfde functie. Wist je ook dat vegetariërs eigenlijk geen rode M&M’s mogen eten? Lees snel verder…

E100-180: de kleurstoffen

Het laagste E-nummer dat er bestaat is E100, en is een kleurstof genaamd Curcumine. Deze stof wordt gewonnen uit de zogenaamde “geelwortel” en gebruikt om chips er mooi geel uit te laten zien. De beruchte kleurstof die in rode M&M’s zit, bevindt zich ook in deze categorie: het bloed van een bepaald type luis wordt veelvuldig ingezet om producten een mooie rode kleur te geven. Vegetariërs die zich strikt aan de leer houden, moeten de rode M&M’s en roze koeken laten staan. De ontdekking dat E120 gemaakt wordt van luizen geeft aanleiding tot uitvoerige discussie op fora, waar mensen dingen zeggen zoals “GETVER!! ik stopte net een rode m&m in m’n mond (OVERGEVEN)“, “Jaaa hoor, ik was er welleens geweest in zo’n fabriek waar ze die roze koeken maken, of glazuur, en ik heb geen enkel luis gezien, dus het is niet waar, en diegene die het me verteld had heeft gelijk.” en “ik ga nooit al die dingen eten bijvoorbeeld alles wat roze is“.

Interessant feitje: de natuurlijke kleurstof E175 is goud! Omdat het niet schadelijk is om te eten in kleine hoeveelheden is er ook een E-nummer voor gemaakt. Op deze manier mag er goud worden verwerkt in een fles Goldstrike. Kijk ook eens naar sushi die niet met zeewier, maar met eetbaar bladgoud is gemaakt!

E200-252: de conserveermiddelen

Stoffen om bederf tegen te gaan. Meestal ongeïnspireerde zoutverbindingen die voor veel micro-organismen giftig zijn, met namen als “Kaliumsorbaat”, “Calciumsulfiet” en “Natriumnitraat”.

E260-297 en E322-392: de voedingszuren

Voedingszuur is een term die iedereen wel kent, maar waarvoor dient het? Het antwoord is eigenlijk weinig verrassend, aangezien het alleen maar de zuurgraad van het product verlaagt. Dat heeft invloed op de smaak, houdbaarheid en werkzaamheid van de andere E-stoffen. Bekend zijn E260 (azijnzuur), E290 (koolzuur) en E330 (citroenzuur, zit ook in de Bolognese-chips).

E300-321: de antioxidanten

Antioxidanten gaan reacties met zuurstof tegen bij voedingsproducten. Vitamine C is niet alleen goed voor je immuunsysteem maar wordt ook onder de naam E300 ingezet als antioxidant.

E400-495: de geleermiddelen, emulgatoren, stabilisatoren en verdikkingsmiddelen

Om de menging van bestanddelen binnen een product goed te houden. Wie de vaat wel eens gedaan heeft weet natuurlijk alles van emulgatoren; vet lost op in water met behulp van afwasmiddel! Mijn afwasmiddel van “de Beste” bevat de emulgator E422 (glycerol). Ook om mayonaise goed gemengd te houden zijn emulgatoren nodig. Dat is ook zichtbaar als je een pot mayonaise lang laat staan: de emulgator verliest langzaam zijn werking en een geel, vloeibaar vetlaagje is bovenop zichtbaar.

E500-586: de zuurteregelaars, antiklontermiddelen en rijsmiddelen

Zuurteregelaars houden de PH constant, antiklontermiddelen zorgen ervoor dat je poedersuiker in poedervorm blijft en rijsmiddelen zitten in bijna elk broodproduct. In deze categorie zitten mooie stoffen als E507 (zoutzuur), E513 (zwavelzuur) en E553b (talk). In mijn zak chips zit de zuurteregelaar Kaliumchloride (E538).

E620-650: de smaakversterkers

De bekendste smaakversterker die iedereen in huis heeft is het ouderwetse keukenzout. Natriumchloride heeft alleen helemaal geen E-nummer! Wie zout in zijn product wil doen moet dat dus gewoon voluit opschrijven. Bovenaan de lijst staat E620 (Glutaminezuur), een product dat wordt beschuldigd van het veroorzaken van maag-darmklachten die worden aangeduid als het Chinees-Restaurant-syndroom. Deze smaakversterker bevindt zich in ontzettend veel hartige producten zoals bouillonblokjes en worstjes, en ook hiervoor geldt dus: overdaad schaadt.

E900-919: de glansmiddelen en antischuimmiddelen

E901 (bijenwas) en E903 (carnaubawas) zijn bekende toevoegingen om bijvoorbeeld kauwgom glanzend te maken en het glansmiddel E904 (schellak) wordt vaak toegepast om fruit er mooi uit te laten zien. Omdat ook bij de productie van schellak luizen betrokken zijn, blijven strikte vegetariërs af van het supermarktfruit. Met alleen water kan je de schellak niet afspoelen, dus voor een luizenvrije vrucht moet de schil verwijderd worden. Ook zijn er toevoegingen om ervoor te zorgen dat er in jam of frituurvet geen schuimbellen gevormd kunnen worden. Vaak aanwezig in deze producten is E900 (Dimethylpolysiloxaan).

E920-928: de meelverbeteraars

De meelverbeteraars maken je broodje witter of verbeteren de textuur. Er zijn maar acht stoffen in deze categorie, maar bijna elk supermarktbrood bevat het wel. Een veelgebruikte is E900 (ureum), de stof die zijn naam gekregen heeft van urine, waar het veel in aanwezig is.

E938-949: de verpakkingsgassen

Gassen die toe zijn gevoegd aan de verpakking, vaak om de houdbaarheid te verbeteren. Zodra je het pak openmaakt heb je daar alleen niets meer aan! Vaak worden edelgassen zoals E938 (Argon) en E939 (Helium) gebruikt.

E950-969 en 420-421: de zoetstoffen

Deze stoffen vervangen suiker als toevoeging om iets zoet te laten smaken. Bekend zijn met name E420 (Sorbitol) en E421 (Mannitol). Net als de glansmiddelen zijn ook deze vaak in kauwgom aanwezig. Dankzij het effect van mannitol en sorbitol op de stoelgang wordt dan ook vaak op de achterkant van het pakje gezet “overmatig gebruik kan een laxerend effect hebben”. Omdat deze producten tevens stabilisatoren zijn, zijn ze genummerd als 420 en 421. Het al dan niet kankerverwekkende aspartaam heeft wel gewoon een hoog nummer (E962).

E999-1300: de diverse hulpstoffen

Dit is heel divers.

E1400-E1500: de gemodificeerde zetmelen

Het gaat hier niet om genetisch gemodificeerde zetmelen, maar om natuurlijke zetmelen die in de fabriek wat aangepast zijn. Op deze manier werken ze bijvoorbeeld als bindmiddel in soepen.

E1500-1525: Kunstmatige smaakstoffen en oplosmiddelen voor aroma’s

De laatste categorie. Vooral Benzylgroepen (de technische naam voor aroma) hebben de eigenschap van het geven van een kunstmatige smaak. Een al eeuwen bekend middel is E1503 (wonderolie), gemaakt van de vrucht van de wonderboom, de wonderboon. E1503 helpt ook om weeën op te wekken en is van oudsher gebruikt als haargel.