Complotcolumn: ‘Alles is Russisch’

Je ouders hadden je nog zo gewaarschuwd: “Geloof toch niet alles wat je op het internet leest!” Niet iedereen heeft geluisterd, dus voor sommigen is de aarde nu plat en veroorzaken vaccins autisme. Met gevaar voor eigen zoekgeschiedenis maak ik je wegwijs in de wereld van complottheorieën, van bizar en hilarisch tot levensgevaarlijk.

Er is iets onhandigs aan complottheorieën: iedereen kan ze bedenken, en ze gaan elkaar in de weg zitten. Als bijvoorbeeld alles wat er over de piramiden geschreven is waar zou zijn, zijn ze gebouwd door Satan, Atlantiërs en Noach, om als graanschuur te dienen én om het einde van de wereld te voorspellen. En Israëlische spionnen zijn bezig om ze te stelen.

De Russische wiskundige Anatoly Fomenko weet wel beter dan simpelweg één idee tegen te spreken. Hij bedacht de Nieuwe Chronologie: een complottheorie die inhoudt dat de volledige wereldgeschiedenis tot ongeveer de 17^e eeuw verkeerd geïnterpreteerd of vervalst is. De geschiedenis begint ergens rond de 11^e eeuw, en de meeste echte gebeurtenissen zijn als inspiratie gebruikt om de neppe geschiedenis zoals wij hem kennen vorm te geven.

De precieze oorsprong van Fomenko’s theorie is onduidelijk. Hij had een deel van zijn ideeën al tijdens de Koude Oorlog, maar pas na de val van de Sovjet-Unie begon hij ze uit te werken. Dat kon ook niet eerder: in de communistische uitleg van de geschiedenis werd het communisme als een onvermijdelijke uitkomst beschouwd, en openlijk met andere ideeën komen zou niets anders opleveren dan een enkeltje goelag. Na de val was er echter een nieuw wereldbeeld en een herontdekking van de Russische nationale identiteit nodig, en daar greep Fomenko zijn kans. Natuurlijk gelooft lang niet iedere Rus in de Nieuwe Chronologie, maar grootmeester Garri Kasparov vertelt je er bijvoorbeeld graag alles over tijdens een potje schaak. Hij is niet alleen: dertig procent van de Russische bevolking houdt de theorie op zijn minst voor mogelijk.

Maar hoe ziet de tijdlijn er dan wel uit? Grote delen van de geschiedenis bestaan gewoon niet; Fomenko bestempelt bijvoorbeeld met veel enthousiasme het niet-bestaande Romeinse Rijk als het ‘Romeinse Fantoomrijk’. Wat er wel was: een immens, etnisch Russisch wereldrijk, dat sinds het elfde-eeuwse begin der tijden bestond. Eerst was dat het (Russische) rijk Byzantium, daarna Rusland zelf. Toen kwamen de Romanovs en de communisten die werkelijk alles verpestten en de geschiedenisboeken herschreven om dat te verbergen. Wat dacht je dan, dat geschiedenis géén marxistisch complot was?

De Byzantijnse hoofdstad Constantinopel stond beter bekend als Tsargrad, en heette óók Jeruzalem; Jeruzalem en Rome waren namelijk slechts rondzwervende namen die talloze grote steden droegen. De Bijbelse tempel van Salomo is dan ook de Hagia Sophia, gebouwd door de persoon die in onze nepgeschiedenis is opgesplitst tot sultan Suleiman en koning Salomo – nee, tsaar Salomo. Moskou is bovendien veel ouder dan Athene en andere oud-Griekse steden. Of beter gezegd, het oude Griekenland is pas achteraf bedacht op basis van middeleeuwse inspiratie; Alexander de Grote was namelijk, vanzelfsprekend, een 15^e-eeuwse Russische tsaar. Verder was Koning Arthur een personificatie van de Byzantijns-Russische horde die Groot-Brittannië veroverde, Jezus was een Byzantijnse keizer geboren op de Krim, de Babylonische koning Nebukadnezar en Karel V zijn eigenlijk dezelfde persoon als Ivan de Verschrikkelijke, en Columbus was Noach, die óók een Rus was. Ik kan echt op geen enkele manier genoeg benadrukken hoe intens Russisch alles is. De enige die dat wel kan, is Fomenko zelf: zijn zevendelige boekenreeks History: Fiction or Science? geeft je in zo’n 4000 pagina’s een makkelijk opstapje naar zijn overige tientallen publicaties. Veel leesplezier!